The term Mumurs╠гu refers to a person who is nearing death, exhibiting signs of inevitable and irreversible detachment of life.
In Ayurveda, observation of Arishta Lakshana (fatal signs) is an essential diagnostic tool to predict the non-survivability of a patient.
Charaka Indriya Sthana, especially chapter 12, extensively explains such Mumurs╠гu Lakshanas.
These signs help a physician to avoid unnecessary interventions and focus on palliative care.
The knowledge of Arishta Lakshanas is both diagnostic and prognostic in clinical Ayurveda.
CLASSICAL SIGNS OF MUMURSHU AS PER CHA IN 12/9тАУ25
ABNORMALITIES IN GOMAYA CHURNA (COW DUNG POWDER TEST)
Cow dung powder is sprinkled around or on the body of the patient. If unusual phenomena occur, it is considered inauspicious.
Observations and interpretations:
рд╢реНрд╡реЗрддрдГ рдХреГрд╖реНрдгреЛ рд▓реЛрд╣рд┐рддреЛ рд╡рд╛ рдЧрд╡рд╛рдордЧреНрдирд┐рдЪреНрдпреБрддрдГ рдХреНрд╖рд░рдГ ред
рдХреГрд╢рдГ рд╕реНрдереВрд▓рдГ рдкрд┐рдЪреНрдЫрд┐рд▓рдГ рдХреБрд░реНрдпрд╛рддреНрддрджреНрд░реВрдкрдВ рд╡рд┐рдкрд░реНрдпрдпрд╛рддреН рее (Cha In 12/9)
If the cow dung powder catches fire spontaneously, becomes liquid, abnormally colored (white, black, red), too dry, oily, or sticky тАФ it is a sign of impending death.
рд╡рд╛рдпреЛрд░рдкрд┐ рдирд┐рд▓реАрдпреЗрдд рдЪреЗрддреН рд╕реНрд╡рднрд╛рд╡рд╡рд┐рдкрд░реНрдпрдпрдГ ред
рдЬреНрд╡рд▓рдирдВ рддрджреНрднрд╡реЗрджреН рд░реЛрдЧреЗ рдЧрд╡рд╛рдордЧреНрдирд┐рдЪреНрдпреБрддрдВ рдкреБрдирдГ рее (Cha In 12/10)
Unnatural movement of smoke, reverse or obstructed wind flow in the test signifies serious derangement of the vital elements.
рдКрд░реНрдзреНрд╡рдВ рд╡рд┐рдирд╢реНрдпрддреНрдпрдЧреНрдирд┐рд░реНрд╡рд╛ рди рд╡рд┐рдирд╢реНрдпрддрд┐ рдирд┐рддреНрдпрд╡рддреН ред
рдкреНрд░рд╡реГрддреНрддрд╢реНрдЪрд╛рдЧреНрдирд┐рдЪреВрд░реНрдгрдВ рддреБ рд╡рд┐рд╢реАрд░реНрдпрддреЗ рдореГрддрд┐рдкреНрд░рджрдГ рее (Cha In 12/11)
If fire burns upward (against gravity), or behaves abnormally by not extinguishing when it should, it is fatal.
рд╕рдордиреНрддрд╛рдЪреНрдЪреЛрджрдХрдореН рд╡рд╣реНрдирд┐рдВ рдпрджрд╛ рдЧреГрд╣реНрдгрд╛рддрд┐ рд╕рд░реНрд╡рддрдГ ред
рдкрд┐рдмрддрд┐ рд╡рд╛ рд╢рдиреИрд░реНрдЧрддреНрдпрд╛рд╡рд┐рдХреГрддрд┐рд░реНрдорд░рдгрдВ рд╕реНрдореГрддрдореН рее (Cha In 12/12)
If water surrounds fire or slowly absorbs it with abnormal motion, it indicates death.
CHANGES IN BODY FUNCTIONS AND PERCEPTIONS
рд╕реНрдкрд░реНрд╢реЛ рдпрджрд╛ рд╡рд┐рдкрд░реНрдпреЗрддрд┐ рди рдЪ рдЬреНрдЮрд╛рдпреЗрдд рдХрд┐рдВрдЪрди ред
рдирд┐рддреНрдпрдВ рд╕реНрдкреГрд╢реЗрджрдкрд┐ рд╕реНрдирд┐рдЧреНрдзрдВ рд░реВрдХреНрд╖рдВ рддреНрдпрдЬрддрд┐ рдЬреАрд╡рд┐рддрдореН рее (Cha In 12/13)
Alteration or loss of touch sensation тАФ inability to feel textures like rough or oily substances тАФ is a fatal sign.
рджреАрдкреНрддрд┐рд░реНрджреЗрд╣реЗрди рдпрдГ рдХреБрд░реНрдпрд╛рдиреНрдирд╛рд╕реНрдирд╛рдпреАрддреН рд╕реНрд╡реЗрджрдореБрддреНрд╕реГрдЬреЗрддреН ред
рддрд╕реНрдп рдкреНрд░рд╛рдгрд╡рд┐рдирд╛рд╢реЛрд╜рд╕реНрддрд┐ рд░реЛрдЧреИрд░рдкреНрдпрдирднрд┐рд╕рдВрд╕реНрдерд┐рддреИрдГ рее (Cha In 12/14)
Unnatural radiance, absence of sweating, despite not bathing тАФ indicate loss of vital energy.
рдЖрддреНрдорд╛рдирдВ рдкрд╢реНрдпрддрд┐ рди рд╕реНрд╡рдВ рд╡рд┐рдХреГрддрдВ рд▓рдХреНрд╖рдгрдВ рдпрджрд╛ ред
рди рдЪ рд╡рд┐рдЬреНрдЮрд╛рдпрддреЗ рд░реВрдкрдВ рд╕реНрд╡рд░реВрдкрдВ рдкрд╢реНрдпрддреЛрд╜рдкрд┐ рд╡рд╛ рее (Cha In 12/15)
If one cannot recognize their own image or body (in mirror or water), it indicates disconnection between body and consciousness.
рд╢рдмреНрджрдВ рди рдкреНрд░рддрд┐рдкрджреНрдпреЗрдд рди рдЪ рднрд╛рд╖реЗрдд рддрджреНрд╡рд┐рдзрдореН ред
рд░реВрдкрд╛рдгрд╛рдВ рдЪ рд╡рд┐рдкрд░реНрдпрд╛рд╕рдГ рд╢реНрд░реЛрддреНрд░рд╕реНрдп рдЪ рди рд╡рд┐рдХреНрд░рд┐рдпрд╛ рее (Cha In 12/16)
Inability to perceive sound or misinterpretation of visual stimuli despite intact auditory organs тАФ fatal indication.
DEFORMED REFLECTIONS AND SHADOWS
рди рдкреНрд░рддрд┐рд╡рд┐рдореНрдмрдВ рдЬрд╛рдирд╛рддрд┐ рд╕реНрд╡рдВ рдЪрд╛рдпрд╛рдВ рдЪ рдкрд░рд╛рдЩреНрдореБрдЦреАрдореН ред
рд╡рд┐рдХреГрддрд┐рдВ рдЪреЗрддреНрд╕реНрд╡рдореВрд░реНрддреЗрдГ рд╕реНрдпрд╛рдиреНрдорд░рдгрдВ рддрджреНрд╡рд┐рдирд┐рд╢реНрдЪрд┐рддрдореН рее (Cha In 12/17)
Misrecognition or inversion of one's shadow or reflection is a strong indicator of death.
рдЫрд╛рдпрд╛рдпрд╛рдВ рд╡рд┐рдХреГрддрд┐рдВ рдкрд╢реНрдпреЗрджреНрдпрджрд╛ рдореВрд░реНрддреЗрдГ рд╕реНрд╡рд▓рдХреНрд╖рдгрдореН ред
рд╢реНрдпрд╛рд╡рд╛рдВ рд╣реНрд░рд╕реНрд╡рд╛рдВ рдЪ рдиреАрд▓рд╛рдВ рдЪ рдХреГрд╖реНрдгрд╛рдВ рд╡рд╛ рдореГрддреНрдпреБрдЪрд┐рд╣реНрдирдХрдореН рее (Cha In 12/18)
Shadow appearing distorted, shortened, bluish, black or colorless тАФ indicates death.
рдирд┐рдГрд╕реНрд╡рдирдВ рдЪрд╛рдпрдпрд╛ рдпреБрдХреНрддрдВ рдкрд╢реНрдЪрд╛рджреНрдЧрдВ рдЪ рддрддрдГ рдкреБрдирдГ ред
рд╡рд┐рдХрд╛рд░рдВ рдЪрд╛рдпрддрдГ рд╕реНрд╡реЗрджрдВ рдкрд╢реНрдпреЗрджреНрджреЗрд╣рдВ рд╕ рдореГрддреНрдпреБрднрд╛рдХреН рее (Cha In 12/19)
If shadow produces sound or follows the person unusually, or body sweats without cause тАФ sign of death.
UNNATURAL BEHAVIOR OF FIRE, SHADOW, AND REFLECTION
рд╡рд┐рдкрд░реНрдпрдпрдВ рд╕реНрдкрд░реНрд╢рд░реВрдкрдЧрдиреНрдзрд╢рдмреНрджрд░рд╕рд╡рд┐рдХреНрд░рд┐рдпрд╛рдГ ред
рд╕реНрдореГрддрдпрдГ рд╕реНрд╡рдкреНрдирд╕рдиреНрджреЗрд╣рд╛рд╕реНрддреЗрдЬреЛрдорд╛рдВрд╕рд╛рд░реНрджреНрд░рддрд╛рднрд╡рдГ рее (Cha In 12/20)
Reversed perception of all five senses, hallucinations, unclear memory, moistness of muscles тАФ are fatal.
рдкреНрд░рдорддреНрддрд╡рджреН рд╡рджрддреНрдпрд╛рддреНрдорд╛ рдореГрддреЛ рд╡рд╛ рднрд╛рд╡рдорд╛рдЧрддрдГ ред
рдиреГрддреНрддрдЧреАрддрдкреНрд░рд╣рд╛рд╕реЗрди рд╡рд┐рдиреЛрджреЗрдирд╛рдкреНрдпреБрдкреЗрдХреНрд╖рдгрдореН рее (Cha In 12/21)
Sudden delirious joy, singing, dancing or laughter in terminal patients is seen as impending death.
MODERN CORRELATION (BASED ON CURRENT MEDICAL TEXTBOOKS)
Neurological Symptoms:
Delirium, confusion, loss of proprioception, disorientation, and hallucinations suggest brain hypoxia, cerebral atrophy, or multi-organ failure.
Similar signs are found in terminal stages of neurodegenerative diseases, e.g., AlzheimerтАЩs, ParkinsonтАЩs, or hepatic encephalopathy.
Changes in Sensory Perception:
Loss of touch, hearing, and visual hallucinations correlate with sensory nerve degeneration or central nervous system failure.
Auditory and visual misperception often precede death in ICU settings and palliative care.
Autonomic Nervous System Failure:
Altered sweating, temperature control, and spontaneous movements link with dysfunction in hypothalamic regulation and vegetative control centers.
Psychological Manifestations:
Sudden euphoria, laughter, singing may mimic terminal lucidity тАФ a phenomenon seen in some dying patients.
Pupillary and Reflex Changes:
Unresponsive pupils, absent reflexes, and abnormal posture indicate brainstem death.
Abnormal Shadow Perception:
While not scientifically measurable, this aligns metaphorically with severe disassociation or coma-like states.